२३ ऑगस्ट… महाराष्ट्रातील देसाईगंजमध्ये शनिवारी ‘मारबत’ उत्सव मोठ्या उत्साहात आणि भक्तीने साजरा करण्यात आला. पौराणिक, धार्मिक आणि सामाजिक दृष्टिकोनातून हा ऐतिहासिक उत्सव महत्त्वाचा मानला जातो. देसाईगंजमधील डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर वॉर्ड ते फवारा चौक मार्केटपर्यंत मारबताची मिरवणूक काढण्यात आली. यानिमित्ताने हजारो लोक उत्सवात सहभागी झाले होते.या उत्सवात समाजातील वाईट प्रवृत्ती, रोग आणि
अंधश्रद्धेचा निषेध म्हणून ‘काली मारबत’ बनवला जातो, तर चांगल्या मूल्यांचा स्वीकार करण्याचे प्रतीक म्हणून ‘पीली मारबत’ बनवला जातो. त्यांच्या मिरवणुकीदरम्यान, ‘ईडा पीडा, रोग राय, जादूतोना ले जाओ रे मारबत!’ अशा घोषणांनी वातावरण दुमदुमून गेले.या उत्सवाच्या माध्यमातून लोक एकत्र येऊन समाजातील
वाईट प्रथा, अंधश्रद्धा आणि संकटांना एकत्रितपणे विरोध करतात. ही परंपरा दरवर्षी पोळा सणाच्या दुसऱ्या दिवशी साजरी केली जाते. देसाईगंजमध्ये पहिल्यांदाच मारबत मोठ्या उत्साहात साजरा करण्यात आला.बरग्याची ऐतिहासिक पार्श्वभूमी या उत्सवात
‘बरग्या’ नावाच्या आणखी एका पुतळ्यालाही विशेष महत्त्व आहे. इतिहासानुसार, भोसले घराण्यातील बंकाबाई नावाच्या महिलेने इंग्रजांशी संगनमत केले होते. या कृत्याचा निषेध म्हणून तिचा पुतळा बनवला जातो आणि मिरवणूक काढली जाते आणि नंतर तो जाळला जातो. बंकाबाईच्या पतीनेही या कृत्याला विरोध केला नाही, म्हणून त्यांच्या पुतळ्याला ‘बरग्या’ असेही म्हणतात.धार्मिक आणि सांस्कृतिक संदर्भकाही विद्वानांच्या मते, काळा मरबत हा विध्वंसक प्रवृत्तींचे प्रतीक आहे तर पिवळा मरबत हा संरक्षक शक्तीचे प्रतीक मानला जातो. ही श्रद्धा महाभारत काळातील पुतना मावशीच्या कथेशी देखील जोडली गेली आहे.
About the Author
